Wykonawcy:

Inauguracja 81. Sezonu Artystycznego

Orkiestra i Chór Filharmonii Krakowskiej

Michał Klauza– dyrygent

Bartosz Nowak – tenor

Repertuar:

Karol Szymanowski – III Symfonia Pieśń o nocy op. 27

* * *

Wolfgang Amadeus Mozart – Symfonia nr 41 C-dur KV 551 Jowiszowa

Na otwarcie: dzieła-symbole

MOZART. Jowiszowa. Piękno apollińskie

Symfonia C-dur KV 551, ukończona przez Wolfganga Amadeusza Mozarta w sierpniu 1788 roku, stała się symbolem połączenia uczonego kontrapunktu, charakterystycznego dla epoki baroku – z dynamiką dialektycznej formy sonatowej, charakterystycznej dla epoki oświecenia. Głównie za sprawą finału, Molto allegro, w który wpisała się sztuka fugi. Wieńczy triadę ostatnich Mozartowskich symfonii, a nazwana Jowiszową – z racji jej wzniosłego i „gromowładnego” tonu – została prawdopodobnie przez Johanna Petera Salomona – skrzypka, kompozytora i muzycznego impresaria, choć niektórzy wskazują na wydawcę Johanna Baptista Cramera. Interesujące, iż motyw czołowy tematu tego finału rozbrzmiewa już w drugiej części z pierwszej Symfonii Es-dur KV 16, jaką Mozart napisał w 1764 roku, mając osiem lat. Mozartowska symfonika zatoczyła więc symboliczne koło, stając się wzorem apollińskiej doskonałości.

SZYMANOWSKI. Pieśń o nocy. Piękno dionizyjskie

Określano ją mianem bujnego obrazu epickiego, symfonicznego nokturnu czy traktatu filozoficznego. Wskazywano na uobecnienie się w jej trzech warstwach: orkiestrowej, solistycznej (tenor) i chóralnej triady Boecjusza: musica instrumentalis, musica humana i musica mundana, jako wyrazu wszechświata. Mowa o III Symfonii Pieśń o nocy op. 27 Karola Szymanowskiego, ukończonej w rodzimej Tymoszówce pod koniec lipca 1916 roku. Kompozytor posłużył się tekstem perskiego sufickiego XIII-wiecznego poety Dżalaluddina Rumiego – w polskim przekładzie Tadeusza Micińskiego (z niemieckiego tłumaczenia Hansa Bethgego). To właśnie Miciński, autor Nietoty. Księgi tajemnej Tatr, rozbudził kosmologiczną wyobraźnię Szymanowskiego. Jakże wymowne są słowa: Ja i bóg jesteśmy sami… nocy tej… tajemnica się rozwidni… Z muzyką III Symfonii złączyła się integralnie koncepcja barwowo odnowionego języka dźwiękowego, „impresjonistyczno-ekspresjonistycznego”, rozwijanego w owym czasie przez Szymanowskiego. W bogatej sonosferze znać fascynację arabeskowymi śpiewami muezinów i tańcem derwiszów, wyniesione z orientalnych podróży. Znaczące, że ponad dwieście razy kompozytor użył w tym dziele określenia dolce (w różnych odmianach), związanego ze „słodkim” – zmysłowym podejściem do brzmienia. Muzyka uosabia w Symfonii panteistyczne zauroczenie się światem, podszyte antycznym kultem Dionizosa.

Małgorzata Janicka-Słysz

Michał KLAUZA - Dyrektor Artystyczny Orkiestry Polskiego Radia w Warszawie (2015- 2025), kierownik muzyczny Opery i Filharmonii Podlaskiej (2013–2015), II dyrygent Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia (2009–2015). Był dyrygentem i zastępcą dyrektora muzycznego Welsh National Opera w Cardiff (2004–2008), gdzie przygotował i poprowadził wiele spektakli należących do kanonu światowej literatury operowej.

W grudniu 2011 roku poprowadził w Narodowej Operze Ukrainy w Kijowie Króla Rogera Karola Szymanowskiego w wersji koncertowej, przygotowanego jako finałowe wydarzenie Zagranicznego Programu Kulturalnego Polskiej Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. We wrześniu 2021 roku przygotował i poprowadził wraz z zespołami Opery Krakowskiej prapremierę opery Wanda Joanny Wnuk-Nazarowej. W 2019 roku w Teatrze Wielkim - Operze Narodowej przygotował i pokierował muzycznie premierą wystawionej po raz pierwszy w Polsce operą Billy Budd Benjamina Brittena, a w roku 2023 na tejże scenie przygotował i dyrygował premierą Petera Grimesa tegoż kompozytora.

Występował z licznymi orkiestrami w kraju i za granicą. Koncertował we Francji, Niemczech, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, Włoszech, Brazylii, Armenii, Korei Południowej i krajach Zatoki Perskiej. Współpracował z Operą Bałtycką, Operą Nova w Bydgoszczy, Teatrem Wielkim w Poznaniu, Operą Wrocławską, Operą Krakowską, Teatrem Wielkim - Operą Narodową w Warszawie (1998–2003).

W swoim dorobku artystycznym posiada szereg nagrań radiowych, telewizyjnych i streamingowych. Z Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach dokonał pierwszej studyjnej rejestracji operetki Loteria na mężów Karola Szymanowskiego wydanej przez Polskie Radio i nominowanej do nagrody Fryderyk 2019. W dyskografii pod jego batutą znajduje się wiele albumów wydanych przez Agencję Muzyczną Polskiego Radia, DUX i inne wytwórnie płytowe, m.in. nagraną z Polską Orkiestrą Radiową operę Hagith Szymanowskiego (nagroda Fryderyk 2020 w kategorii: Album Roku, Muzyka Oratoryjna i Operowa), utwory symfoniczne Henryka Warsa, Msze Stanisława Moniuszki (nagroda Feniks 2020 Stowarzyszenia Wydawców Katolickich), operę Nędza uszczęśliwiona Macieja Kamieńskiego oraz płyty: Muzyka kompozytorów polskich XVIII i XIX wieku z Orkiestrą Polskiego Radia w Warszawie, Gubajdulina. Cisza i krzyż z Sinfonią Varsovią, Józef Zeidler – Nieszpory z Sinfoniettą Cracovią i Polskim Chórem Kameralnym (nominacja do nagrody Fryderyk 2021), Accordion Concertos z Chopin University Chamber Orchestra. W maju 2002 roku z zespołami Teatru Wielkiego - Opery Narodowej w Warszawie nagrał dla Polskiego Radia spektakl Król Roger Szymanowskiego, emitowany przez Międzynarodową Unię Radiową.

Dokonał szeregu nagrań muzyki do filmów m.in. do nagrodzonego IO Jerzego Skolimowskiego. Od 2016 do lutego 2022 roku był gościnnym dyrygentem Teatru Bolshoi w Moskwie, gdzie przygotował i poprowadził premiery Don Pasquale Gaetano Donizettiego oraz Idioty Mieczysława Weinberga; dyrygował także spektaklami: Eugeniusz Oniegin Piotra Czajkowskiego oraz Katarzyna Izmajłowa Dmitrija Szostakowicza. Współpracę zerwał po barbarzyńskim ataku reżimu putinowskiego na Ukrainę.

Od 2020 roku wykłada w Katedrze Dyrygentury Symfoniczno-Operowej UMFC w Warszawie.

Absolwent Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie w klasie dyrygentury symfoniczno-operowej Ryszarda Dudka oraz studiów podyplomowych w Konserwatorium im. Rimskiego-Korsakowa w Sankt Petersburgu w klasie Ilii Musina. Swoje umiejętności doskonalił na kursach mistrzowskich w Polsce, we Włoszech i w Holandii.

fot. P. Markowski

Bartosz NOWAK - ukończył Akademię Muzyczną im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu w klasie śpiewu solowego Piotra Łykowskiego oraz Olgi Ksenicz w specjalności pieśniarsko-oratoryjnej oraz wokalno-aktorskiej. Swą muzyczną edukację rozpoczął w Państwowej Szkole Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Opolu, którą ukończył z wyróżnieniem w klasie śpiewu solowego Rafała Żurakowskiego.

Umiejętności wokalne doskonalił podczas mistrzowskich kursów prowadzonych przez wybitnych artystów, takich jak Thomas Hampson, Thomas Hayer, Mario Diaz, Teresa Żylis-Gara i in.

Laureat II nagrody na VI Ogólnopolskim Konkursie Wokalnym im. Krystyny Jamroz w Busku-Zdroju oraz II nagrody na Międzynarodowym Konkursie Wokalnym Iuventus Canti we Vrablach (Słowacja).

Artysta występował na licznych scenach, m.in. Filharmonii Narodowej, Narodowego Forum Muzyki, Filharmonii Opolskiej czy Filharmonii Dolnośląskiej. Koncertował wykonując partie solowe w Missa pro pace Wojciecha Kilara, III Symfonii Pieśń o nocy Karola Szymanowskiego, IX Symfonii Ludwiga van Beethovena czy Stabat Mater Gioacchino Rossiniego.

Występował pod batutą takich dyrygentów, jak Benjamin Bayl, Jacek Błaszczyk, Paul Eswood, Michał Klauza, Marek Pijarowski, Marcin Sompoliński i in.

W 2018 roku zadebiutował w Warszawskiej Operze Kameralnej rolą Pedrilla w Uprowadzeniu z seraju Wolfganga Amadeusza Mozarta i od tej pory współpracuje z tym teatrem jako solista.

Od 2023 roku artysta współpracuje także z Chórem Filharmonii Narodowej.

fot. G. Mart